ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΡΙΟ
 
COVID 19 CORONAVIRUS PANDEMIC WHO
 
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ
ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ 1.169.262   ΝΕΚΡΟΙ 62.730        
 
ΕΥΡΩΠΗ
ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ 500.000  ΝΕΚΡΟΙ 30.000
 
ΗΠΑ
ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ 300.000  ΝΕΚΡΟΙ 10.000
 
ΕΛΛΑΔΑ
ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ 1673    ΝΕΚΡΟΙ 68
 
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τα στοιχεία που παραθέτω παραπάνω είναι αυτά τα οποία αναρτά καθημερινά ο ΠΟΥ σε αληθινό χρόνο. Αφορούν τη μέρα 4/4 και τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο. Οι αριθμοί λένε πάντα την αλήθεια. Στην περίπτωση της πανδημίας του νέου κορονοιού δυστυχώς. Δυστυχέστερα γιατί αυτοί οι “αριθμοί” αφορούν ανθρώπινες ζωές. Συνανθρώπους μας. Συγγενείς μας. Συναδέλφους μας. Τους πάντες. Εμάς  τους ίδιους δυνητικά αύριο. Η σοβαρότητα λοιπόν που πρέπει να διέπει τα λόγια και τις πράξεις μας την περίοδο αυτή είναι αδιαπραγμάτευτη , η δε ευθύνη η πιο βαριά που έχει πέσει ως τώρα στους ώμους μας. Συνεπώς πρέπει να παραθέτουμε τα καθαρά επιστημονικά δεδομένα που μας παρέχονται και επεξεργαζόμαστε τη δεδομένη στιγμή και βάσει αυτών να ενημερώνουμε, να συμβουλεύουμε και να θεραπεύουμε τους ασθενείς μας. Δυστυχώς η διείσδυση του διαδικτύου είναι τεράστια, η παραπληροφόρηση  που πολλές φορές μεταφέρει από μη ειδικούς αλλά δυστυχώς αυτές τις στιγμές και από “αντισυστημικούς ειδικούς κριτές” μεγάλη. Θα προσπαθήσω λοιπόν να αναφερθώ μόνο σε επίσημα ανακοινωμένα επιδημιολογικά στοιχεία αλλά και σε πρόσφατες μελέτες δημοσιευμένες σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, τη βιβλιογραφία των οποίων θα παραθέσω. Η δυσκολία είναι δεδομένη ακόμη και για την παράθεση των στοιχείων γιατί βρισκόμαστε πρώτη φορά ενώπιον μιας πανδημίας και οι εξελίξεις μας προσπερνάνε. Μπορεί λοιπόν αυτά τα οποία είναι όσο πιο updated γίνεται, αύριο να είναι ξεπερασμένα.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Η COVID-19 (CORONA VIRUS DISEASE 2019) είναι αναπνευστική νόσος που προκαλείται από ένα νέο κορονοιό που εμφανίστηκε στην Κίνα και συγκεκριμένα στην πόλη Wuhan, στην επαρχία Hubei. Οι κορονοιοί είναι γνωστή ομάδα ιών στον άνθρωπο αλλά και σε ζώα από τα οποία ξεκίνησε και η τωρινή πανδημία. Στο παρελθόν τοο 2003 και το 2011 κορονοιοί ήταν υπεύθυνοι για τις επιδημίες SARS και MERS σε Κίνα και Σαουδική Αραβία αντιστοιχα. Στις 31/12/2019 αναφέρθηκε αρχικά στον ΠΟΥ, στις 30/1/2020 ο ΠΟΥ τον χαρακτήρισε σαν επιδημία δυνητικά επικίνδυνη για την παγκόσμια υγεία και στις 11/2/2020 αναγνωρίστηκε σαν πανδημία. Το  CDC (Center for Disease Control) όπως και η αντίστοιχη Ερωπαική αρχή θεωρούν πως τους προσεχείς μήνες οι περισσότεροι από τους πολίτες τους θα έχουν εκτεθεί στον ιό.
(MEDSCAPE CORONAVIRUS 2019 4/4/2020)

ΜΕΤΑΔΟΣΗ
Μεταδίδεται όπως και όλα τα αναπνευστικά παθογόνα (γρίππη, ρινοιοί) μέσω της αναπνευστικής οδού, από μικροσωματίδια που αιωρούνται στον αέρα ,από βήχα ή πταρμό ασθενών ή και υγειών φορέων όπως πρόσφατα αποδείχθηκε. Ο ιός έχει απομονωθεί σε όλα τα βιολογικά υγρά καθώς και σε επιφάνειες εκτός σώματος, κυρίως μέταλλα και πλαστικό για λίγες ώρες, χωρίς να είναι δεδομένη η μετάδοση του μέσω αυτής της οδού. (AEROSOL AND SURFACE STABILITYOF SARS COV-2 . NEJM 17/3/2020).Η μέση περίοοδος επώασης είναι 4-5 μέρες. Το 97.5% των ασθενών αναπτύσσει συμπτώματα σε 11.5 μέρες και αυτός είναι και ο λόγος της καραντίνας 14 ημερών σε δεδομένο ή πιθανό κρούσμα. Ο ιός είναι εξαιρετικά μεταδοτικός.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
Η νόσος εκδηλώνεται από ασυμπτωματική, σε ήπια νόσηση, πνευμονία, βαριά πνευμονία, σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας, σήψη και τέλος σε σηπτικό shock. Ta πιο συχνά κλινικά συμπτώματα είναι ο πυρετός, ο βήχας, η δύσπνοια, τα γενικά συμπτώματα (αδυναμία, καταβολή, μυαλγίες, κεφαλαλγία) και σπανιότερα γαστρεντερικά συμπτώματα και ανοσμία. Τα παιδιά σπανίως εκδηλώνουν τη νόσο.
Από τα συμπτώματα και ευρήματα που αφορούν τη νόσο, ενδιαφέρον έχει να διακρίνουμε εκείνα τα οποία μπορεί να υποδεικνύουν τη μετάπτωση σε ARDS δηλαδή σοβαρότερη νόσηση και ανάγκη νοσηλείας σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Συμφωνα με μελέτη του JAMA 13/3/2020 η μεγάλη ηλικία, οι συνοσηρότητες, ο υψηλός πυρετός από χαρακτηριστικά καθώς και η λεμφοπενία, η αυξημένη CRP, τα υψηλά επίπεδα D-DIMERS και LDH από τα εργαστηριακά, αποτελούν παράγοντες κινδύνου για βαριά νόσηση. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά που καταγράφονται στη μελέτη τα βλέπουμε να αναπαράγονται στην καθημερινή κλινική πρακτική και στην χώρα μας.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Πρέπει να θεωρούμε ύποπτο κάθε ασθενή με ήπια  αναπνευστική ή σοβαρή αναπνευστική νόσο στην περίοδο της πανδημίας. Μοναδικά τεκμηριωμένη επιστημονικά μέθοδος διάγνωσης είναι η απομόνωση του ιού με γενετικό υλικό από το στοματοφάρυγγα ή το ρινικό βλεννογόνο με τη μέθοδο της PCR. Η διάγνωση με μέθοδο αντισωμάτων είναι προς το παρόν μη εφικτή. (SEROLOGIC TESTS FOR SARS COV-2:FIRST STEPS ON A LONG ROAD. NEJM JOURNAL WATCH 31/3/2020). Σε αυτό το πεδίο η έρευνα είναι ενεργή και δυνητικά στο άμεσο μέλλον θα μπορούμε να γρήγορα και οικονομικά να επαληθεύσουμε τη διάγνωση, να ελέγξουμε την ανοσία της κοινότητας και την απάντηση στον μελλοντικό εμβολιασμό.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ-ΠΡΟΓΝΩΣΗ
Οι ήπιες περιπτώσεις που αποτελούν και την πλειονότητα των περιπτώσεων 85-90% αντιμετωπίζονται συντηρητικά στο σπίτι. Το υπόλοιπο 10-15% θα χρειαστεί νοσηλεία για βαριά λοίμωξη αναπνευστικού και περίπου το 5% θα νοσηλευτεί σε ΜΕΘ και θα διασωληνωθεί. Το 1.5-2.5 τελικά θα αποβιώσει. (COVID 19 IN CRITICALLY ILL PATIENTSIN THE SEATTLE REGION. NEJM 30/3/2020) Καμιά ειδική αντιική ή άλλη θεραπεία δεν υποστηρίζεται αυτή τη στιγμή από επαρκή επιστημονικά δεδομένα.Εχουν δοκιμαστεί και βρίσκονται σε εξέλιξη πολυκεντρικές μελέτες καλά σχεδιασμένες με πολλές ουσίες (χλωροκίνη και υδροξυχλωροκίνη, λοπιναβίρη/ριτοναβίρη, νταρουναβίρη/κομπισιστάτη, τοκιλιζουμάμπη, ρεντεσεβίρη κα)  κάποιες από αυτές γρήγορα θα αποτελέσουν τη βάση θεραπευτικών πρωτοκόλλων. (A TRIAL OF LOPINAVIR-RITONAVIR IN ADULTS HOSPITALIZED WITH SEVERE COVID 19. NEJM 18/3/2020).  Η παραγωγή και μαζική χρήση του εμβολίου θα αυξήσει ουσιαστικά την ανοσία της κοινότητας και θα προστατέψει από μελλοντικές επιδημίες σώζοντας χιλιάδες ή και εκατομμύρια συνανθρώπους μας. (DEVELOPING COVID 19 VACCINES AT PANDEMIC SPEED NEJM 30/3/2020)

ΠΡΟΛΗΨΗ
Απομόνωση επιβεβαιωμένου ή πιθανού κρούσματος. Μέσα ατομικής προστασίας για τους εμπλεκόμενους στην περίθαλψη. Πλύσιμο χεριών και χρήση αντισηπτικών. Χρήση μάσκας με τη λογική που υποστηρίζεται από επιστημονκά δεδομένα. Καθαρισμός επιφανειών στο σπίτι αλλά και σε δημόσιους χώρους. Καλός αερισμός.

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Πολλά τα ερωτήματα που μας έχει βάλει και θα μας βάλει ο νέος αυτός ιός στη ζωή μας. Επιστημονικά και μή. Κάποια από αυτά σύντομα θα απαντηθούν. Σημασία έχει να μείνουμε ενεργοί επιστημονικά και με αισιοδοξία να παραμείνουμε δίπλα στους ασθενείς μας και σύντομα η έρευνα θα μας δώσει τις λύσεις. Η πανδημία θα περάσει. Ο ιός θα παραμείνει. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι με αφορμή την παρούσα περίσταση να αντιμετωπίσουμε και άλλες ανάλογες ιογενείς επιδημίες που με βάση επιστημονικά μελλοντολογικά πρότυπα θα έρθουν. Κανείς δεν περίμενε μέχρι πριν από λίγες μέρες αυτή την απρόσμενη έκταση της τραγωδίας σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Τα ανθρώπινα θύματα που πολλαπλασιάζονται με λογαριθμική πρόοδο. Ο καταλογισμός αμελειών, αστοχιών ή κακών χειρισμών στην περίοδο της κρίσης μόνο κοντόφθαλμο και καταστροφικό το χαρακτηρίζω. Καλό είναι να κάνουμε εποικοδομητικό απολογισμό και να προχωρούμε. Τελειώνοντας θέλω να τονίσω (και όχι να χαρώ γιατί δεν μπορώ) με την επιτυχία που φαίνεται να έχουν τα μέτρα της πρόληψης από την Ελληνική επιστημονική κοινότητα, την κυβέρνηση και όλους εμάς που με σεβασμό στον ευατό μας τα εφαρμόζουμε. Η επιτυχία απεικονίζεται στα νούμερα που παρέθεσα παραπάνω και στο χαμόγελο (που πρώτη φορά σήμερα είδα μετά από 5 εβδομάδες) χαραγμένο στο πρόσωπο του καθηγητή Τσιόδρα. Ενος μεγάλου (όπως και πολλοι άλλοι) Ελληνα επιστήμονα. Με αυτό το χαμόγελο αισιοδοξίας θα ήθελα να κλείσω αυτή την λίγο επιστημονική και λίγο προσωπική προσέγγιση μου
 
ΠΑΝΑΓΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΕΙΔΙΚΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΚΛΙΝΙΚΗΣ "ΕΛΠΙΣ”