Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοσου τύπου ασθένεια του πεπτικού συστήματος που καταστρέφει το λεπτό έντερο και παρεμβαίνει στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφίμων. Οι άνθρωποι που έχουν κοιλιοκάκη παρουσιάζουν υπερευαισθησία στη γλουτένη, μια πρωτεΐνη του σιταριού, της σίκαλης, και του κριθαριού, λόγω γενετικής προδιάθεσης. Γι ‘αυτό και ονομάζεται επίσης δυσανεξία στη γλουτένη ή εντεροπάθεια από ευαισθησία στη γλουτένη. Η γενετική προδιάθεση για τη νόσο σχετίζεται με το μείζον σύμπλεγμα ιστοσυμβατότητας (HLA) και συγκεκριμένα με τα αλλήλια DQA1, O501, DQB1, O201, τα οποία κωδικοποιούν τα DQ2 μόρια. 

Η γλουτένη είναι μια φυσική πρωτεΐνη σε πολλά δημητριακά, όπως το σιτάρι, το κριθάρι, τη σίκαλη και τη βρώμη. Βρίσκεται κυρίως σε τρόφιμα, αλλά μπορεί επίσης να βρεθεί σε προϊόντα καθημερινής χρήσης όπως στα φάρμακα, στις βιταμίνες, και στα βάλσαμα για τα χείλη. 

Η κοιλιοκάκη είναι ασθένεια: 

- δυσαπορρόφησης, με την έννοια ότι οι θρεπτικές ουσίες δεν απορροφώνται σωστά, και 

- παθολογικής ανοσοποιητικής αντίδρασης στη γλουτένη. Η κοιλιοκάκη είναι επίσης γνωστή και ως εντερική άφθα, μη τροπική άφθα, η ως εντεροπάθεια στη γλουτένη. Μερικές φορές η νόσος     προκαλείται ή ενεργοποιείται για πρώτη φορά μετά από εγχείρηση, εγκυμοσύνη, τοκετό, ιογενή λοίμωξη, ή κάποιες σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές. 

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ 

 Ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμία 

 Κόπωση 

 Δυσκοιλιότητα 

 Οστικοί πόνοι 

 Αρθρίτιδα 

 Απώλεια οστού ή οστεοπόρωση 

 Κατάθλιψη ή άγχος 

 Νευρολογικά προβλήματα, όπως αδυναμία, κακή ισορροπία, επιληπτικές κρίσεις, πονοκεφάλοι, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα πόδια 

 Σπασμοί 

 Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως 

 Υπογονιμότητα, έλλειψη της εμμήνου ρύσεως 

 Στειρότητα ή υποτροπιάζουσες αποβολές 

 Αποχρωματισμός των δοντιών ή απώλεια της αδαμαντίνης, πληγές στα χείλη ή τη γλώσσα 

 Φαγούρα, επώδυνο δερματικό εξάνθημα (ερπητοειδής δερματίτιδα) 

 

Η συχνότητα της κοιλιοκάκης σε γενετικά νοσήματα είναι: 

• Down Syndrome: 4-19% 

• Turner Syndrome: 4-8% 

• Williams Syndrome: 8.2% 

 • Ανεπάρκεια IgA: 7% 

 

Και σε αυτοάνοσα νοσήματα είναι:

• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι: 3.5 -13% 

• Θυρεοειδίτιδα: 4 ‐8% 

• Aρθρίτιδα: 1.5 ‐7.5% 

• Aυτοάνοση ηπατοπάθεια: 6 ‐8% 

• Sjögren’s syndrome: 2 ‐15% 

• Iδιοπαθής διατατική καρδιομυοπάθεια: 5.7%‰ 

• IgA νεφροπάθεια: 3.6% 

 

Εξετάσεις αίματος για τη διάγνωση της κοιλιοκάκης 

Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη έχουν υψηλότερα από τα κανονικά επίπεδα ορισμένων πρωτεϊνών-αυτοαντισωμάτων που αντιδρούν κατά των ίδιων των κυττάρων του σώματος ή των ιστών στο αίμα τους. Για τη διάγνωση της κοιλιοκάκης γίνεται εξέταση για την ανίχνευση υψηλών επιπέδων των αντισωμάτων τρανσγλουταμινάσης (tTGA) ή των αντισωμάτων αντι-ενδομυϊου (EMA). Εάν τα αποτελέσματα των εξετάσεων είναι αρνητικά, αλλά υπάρχει ακόμα υποψία κοιλιοκάκης, χρειάζονται επιπρόσθετες εξετάσεις. 

Για την ακριβή διάγνωση νεαρών ατόμων μέχρι και 20 χρονών συχνά οι ειδικοί προβαίνουν σε δειγματοληψία και βιοψία του λεπτού εντέρου. 

Θεραπεία 

Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη πρέπει εφ’ όρου ζωής να βρίσκονται υπό δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (ΔΕΓ). Η ΔΕΓ επιβάλλει αυστηρή αποφυγή όλων των προϊόντων που περιέχουν πρωτεΐνες από σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη. Αποτελεί μέχρι σήμερα την μοναδική μέθοδο θεραπείας της κοιλιοκάκης. Με αυτό τον τρόπο μειώνονται τα αντισώματα και κατά επέκταση τα συμπτώματα που προκαλούνται από τα αντισώματα αυτά. Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη συχνά ζουν χωρίς συμπτώματα όταν αφαιρέσουν τη γλουτένη από την διατροφή τους.