Greek English

ΛΙΘΙΑΣΗ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

Τρίτη 28 Μαρτίου 2017

Αθανάσιος Ζαχαρίου, MD, PhD, FEBU                                 Πολυάνθη Παπαϊωάννου, MD, MSc

Χειρουργός Ουρολόγος                                                         Μικροβιολόγος

Επιστημονικός Υπεύθυνος                                                    Επιστημονικός Υπεύθυνος

Μικροβιολογικού Εργαστηρίου                                              Ουρολογικού Τμήματος

Κλινικής ΕΛΠΙΣ - ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ                                        Κλινικής ΕΛΠΙΣ - ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

 

Η λιθίαση είναι η τρίτη συχνότερη πάθηση του ουροποιητικού μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη. Υπολογίζεται ότι περίπου 1/11 Αμερικανούς θα υποφέρει από ένα τουλάχιστον επεισόδιο κολικού του νεφρού ενώ η πιθανότητα να υποτροπιάσει η νόσος στα επόμενα 5 χρόνια υπολογίζεται από 30-50%.

Εργαστηριακός έλεγχος

  • Γενική ανάλυση ούρων: Μέτρηση παρουσίας ερυθρών αιμοσφαιρίων, λευκών αιμοσφαιρίων, νιτρικών και μέτρηση pH ούρων.
  • Βιοχημική ανάλυση αίματος: Μέτρηση ουρίας, κρεατινίνης, ουρικού οξέος, ηλεκτρολυτών (Νa+, Cl-, K+, HCO-3) και ασβεστίου.
  • Παραθορμόνη: Είναι ορμόνη που εκκρίνεται από τους παραθυρεοειδείς αδένες και ελέγχεται σε περιπτώσεις αυξημένου ασβεστίου, καθώς μπορεί να υπάρχει υπερλειτουργία των αδένων ως αίτιο της δημιουργίας λίθων.
  • Βιταμίνη D: Η βιταμίνη D ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα προάγοντας την απορρόφησή του από την τροφή στο έντερο και την επαναρρόφησή του στους νεφρούς.
  • Συλλογή ούρων 24ώρου: Σκοπός είναι να καθοριστεί η μεταβολική εικόνα του ασθενή για την πιθανή ανεύρεση κάποιας μεταβολικής ανωμαλίας υπεύθυνης για την παραγωγή λίθων.
  • Ανάλυση του λίθου: Γίνεται σε εξειδικευμένα μικροβιολογικά εργαστήρια. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά  του λίθου (σχήμα, μέγεθος, χροιά, σκληρότητα, σύσταση), έτσι ώστε να δοθούν οι σωστές διαιτητικές οδηγίες στον ασθενή.

Οι λίθοι του ουροποιητικού διακρίνονται σε αμιγείς και μικτούς. Οι συνηθέστεροι τύποι λιθίασης :

  1. λιθίαση από οξαλικό ασβέστιο (Ο λίθος έχει σχήμα σφαιρικό, ωοειδές, εκμαγείο πυέλου ή κάλυκα, επιφάνεια λεία, χρώμα καφέ, μπεζ ή γκρι, πολύ σκληρός).
  2. λιθίαση από ουρικό οξύ (Ο λίθος έχει σχήμα σφαιρικό, ακανόνιστο ή ωοειδές, επιφάνεια πιθανώς πορώδη ή λεία, χρώμα πορτοκαλί, κίτρινο ή υποκίτρινο, πολύ σκληρός).
  3. λιθίαση από κυστίνη (Ο λίθος έχει σχήμα πολυεδρικό  ωοειδές, ακανόνιστο, επιφάνεια λεία, ωχροκίτρινη, κίτρινη ή μπεζ-καφέ, πολύ σκληρός).
  4. φλεγμονώδης λιθίαση (Ο λίθος έχει σχήμα κοραλλιοειδές,ή  εκμαγείο πυέλου ή κάλυκα, χρώμα λευκωπό ή μπεζ, μαλακός).
  5. λιθίαση από οξαλικά και φωσφορικά άλατα του ασβεστίου (Ο λίθος έχει σχήμα σφαιρικό, ωοειδές, ακανόνιστο, επιφάνεια ανώμαλη ή πορώδη, χρώμα λευκωπό, καφέ ή γκρι-μπεζ, μετρίως σκληρός, συχνά εύθρυπτος).
     

Γενικές οδηγίες

  • Περιορισμός του βάρους σώματος. Η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα σχηματισμού λίθων μέσω πολλαπλών μηχανισμών. Οι παχύσαρκοι παρουσιάζουν υψηλές τιμές οξαλικών και ουρικού οξέος στα ούρα, καθώς και αυξημένη αποβολή νατρίου και φωσφόρου. Κατά τη διάρκεια της δίαιτας, νηστείας κλπ αυξάνονται οι τιμές του ουρικού οξέος, για το λόγο αυτό πρέπει να καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες υγρών.
  • Υγρά. Οι ασθενείς με γνωστή λιθίαση θα πρέπει να αποβάλλουν 2–2.5 λίτρα ούρων σε 24ωρη βάση. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχει κατανάλωση τουλάχιστον 3 λίτρων υγρών ακόμη και κατά τους χειμερινούς μήνες. Το καλοκαίρι η ποσότητα υγρών θα πρέπει να αυξάνεται λόγω της εφίδρωσης. Ασθενείς που παρουσιάζουν χρόνια διάρροια λόγω εντερικής νόσου ή έχουν αυξημένη σωματική δραστηριότητα έχουν και αυξημένες απαιτήσεις ενυδάτωσης.
  • Περιορισμός της προσθήκης άλατος στις τροφές. Η μείωση πρόσληψης άλατος αποτρέπει τη δημιουργία λίθων ασβεστίου. Υπολογίζεται ότι ο μέσος Αμερικανός αντί για 1500 mg αλατιού προσλαμβάνει τα διπλάσια, κυρίως από τα έτοιμα φαγητά που καταναλώνει.
  • Περιορισμός της υπερβολικής πρόσληψης ζωικών πρωτεϊνών, κυρίως κόκκινου κρέατος. Η ζωική πρωτεΐνη οδηγεί σε αυξημένη αποβολή ασβεστίου και ουρικού οξέος στα ούρα και ελάττωση των κιτρικών των ούρων που αποτρέπουν το σχηματισμό λίθων.
  • Κατανάλωση κανονικών ποσοτήτων ασβεστίου μέσω των γαλακτοκομικών προϊόντων. Σε αντίθεση με ό,τι συνιστούσαν οι γιατροί παλιότερα, είναι γνωστό ότι η μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου ευνοεί τη δημιουργία λίθων από οξαλικό ασβέστιο.
  • Ο φυσικός χυμός εσπεριδοειδών (λεμόνι και πορτοκάλι) δρα προστατευτικά, όχι όμως και το γκρέιπφρουτ το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο λιθίασης.
  • Σε περίπτωση λίθων από οξαλικό ασβέστιο πρέπει να αποφεύγονται τροφές που είναι πολύ πλούσιες σε οξαλικά όπως σπανάκι, φράουλες, ξηροί καρποί, παντζάρια.

Αντιμετώπιση

Χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας, η λιθίαση του ουροποιητικού αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους.

  • Εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL). Η εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL) εμφανίστηκε τη δεκαετία του ’80 και αποτέλεσε αληθινή επανάσταση στην

αντιμετώπιση της λιθίασης. Χρησιμοποιούνται υψηλής ενέργειας κύματα που προέρχονται συνήθως από ηλεκτρομαγνητικές πηγές με υψηλά ποσοστά επιτυχίας.

  • Ουρητηρο-Νεφρολιθοτριψία άκαμπτη ή εύκαμπτη (URS/RIRS). Με τη μέθοδο αυτή ένα λεπτό όργανο, το ουρητηροσκόπιο (άκαμπτο ή εύκαμπτο), προωθείται υπό άμεση όραση διαμέσου της ουρήθρας και της κύστης στον ουρητήρα ή στο νεφρό μέχρι το σημείο που βρίσκεται ο λίθος. Μέσα από το όργανο αυτό εισάγονται βαλλιστικοί ή laser λιθοτρίπτες που θρυμματίζουν το λίθο αλλά και ειδικές λαβίδες που τον συλλαμβάνουν και τον αφαιρούν.
  • Διαδερμική Νεφρολιθοτριψία (PCNL). Έχει ένδειξη κυρίως για τους λίθους εκείνους που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με την εξωσωματική ή laser  λιθοτριψία. Τέτοιες περιπτώσεις είναι λίθοι μεγαλύτεροι από 2,5 εκ., οι κοραλλιογενείς λίθοι καθώς και λίθοι σε ασθενείς με δυσμορφία του σκελετού τους ή μεγάλη παχυσαρκία.   
     

Στην Κλινική ΕΛΠΙΣ-ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, στο συγκρότημα των χειρουργείων μετά την πρόσφατη αναβάθμιση του εξοπλισμού, υπάρχει οργανωμένη αίθουσα ουρολογικών επεμβάσεων, εξοπλισμένη με ειδικό ακτινολογικό μηχάνημα C-ARM, εύκαμπτα και άκαμπτα ουρητηροσκόπια, νεφροσκόπια, βαλιστικό λιθοτρίπτη και υπερσύγχρονο laser λιθοτρίπτη STORZ 20 W νέας γενιάς.